اسرار نماز در کلام امام
خمینی
قال علی ( علیه
السّلام ): «الله الله فی الصلوه فَانّها عمود دینکم.»
سخن گفتن درباره نماز که دریچه عروج به عالم قدس و معنویت است در
توان هر کسی
نیست. شایستهتر آن است که بیان حقیقت این نشانه بزرگ الهی و ستون دین مبین اسلام
را به زبان و بیان واصلان این طریق، واگذاریم.
در این نوشتار برآنیم که دیدگاه
و روش حضرت امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ، این نمازگزار حقیقی را درباره نماز از
گفتار و کردار او بیان کنیم. با نگاهی به آثار مکتوب امام ـ رحمه الله علیه ـ و
مشاهده عینی شاهدان احوال ایشان، میتوان گفت که در دیدگاه ایشان، نماز در میان
عبادات به مثابه «اسم اعظم و بلکه خود اسم اعظم»
در میان دیگر اسماء الهی.
افزون بر آن، دیدگاه حضرت امام
ـ رحمه الله علیه ـ نسبت به نماز در حقیقت حکایت مسافر و طریق سفر است. در این
میان، مهمترین مسأله بیان نماز و تفسیر آن بر اساس سفر معراج پیامبر اسلام ـ صلّی
الله علیه و آله ـ (تطبیق دادن جریان سفر نماز با سفر معراج) است. بنابراین،
دیدگاه
امام ـ رحمه الله علیه ـ به نماز، دیدگاهی عرفانی است؛ به گونهای که مراحل اسفار
اربعهی عرفانی و احوال سالک و مسافر طریق وصل حق را در طول حیات و سلوک وی در یک
رکعت نماز واقعی بیان میکند. خلاصه آنکه نماز مؤمن خود معراج و سفری واقعی است که
حالتها و مراتب و مقامات خاص خود را دارد. سالکان این طریق نیز به تناسب حال و
مقام خویش، از حقیقت این سفر آگاه میشوند. از نظر امام ـ رحمه الله علیه ـ توحید
به معنای واقعی آن ـ که مقصد اصلی دعوت پیامبران است ـ در نماز محقّق میشود.
در این گفتار، دیدگاه امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ در چند عنوان آمده است
توصیف و تعریف نماز از دیدگاه امام
خمینی ـ رحمه الله علیه ـ :
ابتدا برای آگاهی از دیدگاه امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ نمونههایی از
توصیفهای آن نمازگزار حقیقی را دربارهی نماز بیان میکنیم، شاید بتوان گفت
کاملترین سخن ایشان دربارهی نماز این جمله است که میفرمایند: سرمایههای سعادت
عالم آخرت و وسیلهی زندگانی روزگارهای غیر متناهی نماز است.
تعبیر دیگر ایشان، عبارت «نسخهی جامعه» است، نسخهای که
پروردگار برای رهایی جان قدسی انسان از قفس طبیعت، تجویز کرده است. ایشان
میفرمایند: معلوم میشود که حقیقت این عبادت الهی و نسخهی جامعه که برای خلاصی
این طایرهای قدسی از قفس تنگنای طبیعت به کشف تام محمّدی ترتیب داده شده وبه قلب
مقدسشان نازل گردیده ...
در سخنی دیگر بیان میکنند که این نسخهی کامل «ترکیب قدسی» الهی است و همانند
دیگر افعال و احکام الهی بر پایهی حکمت و قوانین حضرت حق بنا نهاده شده است.
ایشان میفرمایند: نماز که یکی از ترکیبات قدسیه است که بیدّی الجلال و الجمال
فراهم آمده است و تسویه شده است ...